‘Tijd’, een fenomeen dat erg uiteenlopende vormen, interpretaties en denkbeelden met zich meebrengt, is het centrale thema van de expo We Are Nowhere And It’s Now. De wens om de tijd te vertragen, de subjectieve tijdsbeleving versus de onverbiddellijke kloktijd, het optrekken van de sluitertijd en de invloed van tijd op verschillende acties zijn slechts enkele onderliggende concepten die via de geëxposeerde werken tot uitdrukking komen.
Ann Eysermans, Esther van Waalwijk en Rein Vanvinckenroye hebben gedurende twee jaren ‘de tijd genomen’ om hun beelden met betrekking tot het tijdsbegrip op elkaar af te stemmen. Rein presenteert een serie olieverfschilderijen over zijn reis naar het denkbeeldige land Vinistan en reeksen ‘dagwerkjes’ in de vorm van tekeningen en aquarellen. Ann toont een aantal bijzondere reeksen van conceptuele werken waarin de tijd opzettelijk wordt vertraagd en waarin onzichtbare superposities van tijdlagen naar de oppervlakte worden gebracht. Esther maakt installaties, fotografische etsen en foto’s gemaakt met een camera uit 1890. Drie visuele tijdswerelden of ‘eigentijden’ komen samen op een bepaald ogenblik in de ruimtetijd. Samenvattender kan het haast niet aangekondigd worden. Hoe deze verschillende tijdsrelaties naast, over en mét elkaar interageren, kan worden overgelaten aan de toeschouwer, die op een (wel)bepaald moment de tijdswerken aanschouwt. Neem uw tijd, vergeet de zogezegde voortgang, een tikkende klok.
Rein Vanvinckenroye maakt momenteel een reeks figuratieve schilderijen van verschillende plaatsen die uit onze wereld zouden kunnen komen, maar niets is minder waar: de schilderijen verbeelden een reis naar Vinistan. Meer nog, ze tonen de weg naar Vinistan met voornamelijk een focus op de momenten dat er uitgerust moet worden.
Het zijn gebeurtenissen die vroeg in de ochtend of later op de avond plaatsvinden. Ze tonen plaatsen waar iemand (als gast) overnachtte of passeerde tijdens de reis.
De schilderijen tonen niet de aankomst op Vinistan maar de weg ernaartoe.
Verder presenteert Rein ‘dagwerkjes’, een reeks tekeningen/aquarellen die hij elke dag gedurende een periode van vier jaar maakte. 365 werkjes werden geselecteerd en ondergebracht in mappen. De selectie representeert de maand Monad, een maand die in onze tijdsindeling niet bestaat maar wel in Vinistan. Ook beelden die in Vinistan werden gemaakt, zijn terug te vinden in een map.
De rode lijn die je ontwaart in sommige schilderijen duidt het moment aan waarop er in het schilderij de focus werd gelegd. Deze lijn is een tijdsaanduiding, een voorstelling van de tijd. De richting van de tijd is relatief en is slechts een conventie. Tijd verspreidt zich immers in alle richtingen.
Naast deze tweedimensionale werken toont Rein ook zijn muziekdoosjes, ‘mementoboxen’ genaamd. Naast een 50-tal prototypes zijn er twee doosjes die composities van Ann en Esther bevatten.
Esther van Waalwijck toont in deze expo drie verschillende soorten werk.
17 seconds fotografie
Sinds 2011 maakt Esther foto’s met een technische veldcamera uit 1890. De sluitertijd voor deze foto’s bedraagt ongeveer 17 seconden. Het fotografisch moment wordt dusdanig uitgerekt, waardoor een donkere verstilling ontstaat. Esthers modellen moeten tijdens deze 17 seconden bewegingloos poseren. Het werken met deze specifieke techniek vergt dus een enorme inspanning van zowel het model als de fotograaf. Ieder negatief wordt in de donkere kamer handmatig ontwikkeld, waarna het vervolgens digitaal wordt omgezet in een positief. Dit proces is het tegenovergestelde van een ‘snapshot’.
Esther onderzoekt de mogelijkheden om beweging en verstilling te combineren tijdens deze uitgerekte tijdsspanne, waardoor de resultaten deels onvoorspelbaar en ongrijpbaar worden.
Spinning Wheel (installatie en boek)
De windmolentjes die je hier en daar in een weide op afgelegen plekken in Nederland vindt, zijn vrijwel onopgemerkt. De molentjes helpen door middel van een kleine pompinstallatie het waterniveau in de weide op peil te houden. Ieder molentje trekt als het ware zijn eigen plan. Sommige draaien hard, sommige zacht, anderen tegen de klok in, of er staat eentje stil. Het molentje als visueel object is een soort klok die zelf beslist wat het met de tijd doet. Spinning Wheel is zowel een ode aan het ontsnappen aan de kloktijd als aan het verdwalen in een landschap.
Esther ging een samenwerking aan met dichter Arnoud Rigter met als wens de molentjes in taal en beeld op een poëtische en ongrijpbare manier vast te leggen.
De foto’s en de tekst zijn geprint op kalkpapier. Kalkpapier is enigszins doorzichtig en laat de landschappen en de tekst in elkaar overvloeien.
Het boek Spinning Wheel is een exclusief – genummerd en gesigneerd – boek, in een oplage van 100 exemplaren. Het omslag van het boek is gemaakt uit aluminium; het materiaal waaruit de meeste molentjes vervaardigd zijn.
Landschapsfotografie Landscape and Silence / fotografische etsen
Esther is gefascineerd door ’tussenin’ gebieden. Bijvoorbeeld het moment of het gebied tussen dag en nacht, land en zee, eb en vloed, leven en dood. Dit thema komt in een deel van haar installatiewerk maar ook in haar fotografie terug. Ook in deze tussenin gebieden lijkt de subjectieve tijdservaring af te wijken van de kloktijd.
Qua techniek is het maken van fotografische etsen gecompliceerd. Hierbij worden verschillende kleuren etsplaten laag over laag gedrukt op etspapier, met een traditionele etspers. Deze techniek genereert de uitstraling en gevoeligheid van een aquarel. De traagheid en intensiteit van dit proces staat ook weer lijnrecht tegenover de snelle en vaak vluchtige fotografie van vandaag.
Ann Eysermans is componist, performer en conceptueel kunstenaar. In haar visueel werk komt steeds een onderliggend idee, onmiddellijk of indirect, tot uitdrukking.
In de werken die Ann tijdens deze expo toont, komen zowel het opzettelijk vertragen van de tijd als gelaagde tijdslagen naar voren. De werken die de titel Pitruspluis dragen, werden gecreëerd met het witte sponsachtig merg dat zorgvuldig uit de Pitrusplant werd gehaald. Deze bezigheid nam uren, zelfs dagen in beslag. Met dit werk wil ze onderzoeken of een kunstwerk ‘meer waard’ wordt als er immens veel tijd in geïnvesteerd wordt.
In haar Scratch paintings, een serie ‘krasschilderijen’, geheel analoog aan krasbiljetten, liggen onder de zichtbare kraslagen verhalen te wachten om eventueel ontdekt te worden. Het actieve proces van wegkrassen is zowel destructief als onthullend; wat eens verborgen was, komt aan het licht, maar wel ten koste van wat eerst zichtbaar was. Een gelijkaardig concept komt tot uitdrukking in Secrets, een reeks objecten die telkens een geheim in zich dragen. De drang om het object te deconstrueren – het geheim openbaren – is steeds aanwezig.
Ook in Laatste lagen blauw liggen stukjes verleden in de vorm van verflagen op elkaar. Enkel de bovenste laag, een random mengsel van verschillende soorten blauw, is zichtbaar. De spanning tussen randomness en strikte bepaaldheid ligt eveneens besloten in Willekeur, een reeks waarin dobbelstenen deel uitmaken van een (welbepaalde) configuratie. De dobbelstenen bevinden zich zowel in een vierkant kader aan de muur als in glazen bokalen.
Biljet eerste klas van Kessel naar Lier voor een hond of kat aan de leiband bestaat uit 7 ingekaderde treinbiljetten voor, jawel, een hond of kat aan de leiband voor een enkele reis eerste klas van Kessel naar Lier, op 7 welgekozen data tussen 10 november en 24 december 2023. Deze treinreis die, als er geen vertragingen plaatsvinden, 4 minuten bedraagt, verbeeldt een stukje tijd waarin waardering, empathie en begrip voor een viervoetige metgezel bevraagd wordt.
De werken met de gelijknamige titel We Are Nowhere And It’s Now, gecreëerd met kleurpotloden waarin quasi alle mogelijke grijswaarden tussen zwart en wit aan bod komen, representeren de beleving van het nergens-zijn. In de eerste reeks lijkt een hondachtige te wachten in een treinstation dat geen echte bestemming is. De tweede reeks verbeeldt naamloze gebouwen uit een bepaalde tijd, waarin niemand aanwezig lijkt te zijn. De toeschouwer komt terecht in een wereld waar we nergens zijn, maar wel nu, op dit moment (wat dat precies moge betekenen laten we in het midden).
